Het koken

Koken doen we gewoon op gas. Daarvoor heb ik een RVS SMEG fornuis (uit de tijd dat ik er nog importeur van was). Deze is met een vaste koperen leiding met hard-gesoldeerde verbindingen en een goed bereikbaar kraantje (allemaal voorschriften) verbonden met de gasflessen in een van de geventileerde bagageluiken. Ik heb, via een automatische keuzekraan, twee gasflessen er op aangesloten, een Franse en een Spaanse. Spaans gas is het goedkoopste en die heeft de voorkeur, de Franse fles is voor reserve. Voor het geval dat ik ook nog een gaskacheltje van Truma aansluit, heb ik nog plaats voor nog een gasfles.

Het drinkwater

Voor het drinkwater heb ik een extra omgekeerd osmose filter geplaatst. Niet omdat ik het water niet vertrouw maar vanwege de smaak. Het verhoogt natuurlijk wel het vertrouwen. In Spanje kostte dat rond de € 70 inclusief extra kraantje en reservoir. Een nieuw setje filters (1x per jaar) kost € 15. Dat kraantje vond ik niet mooi en hiervoor in de plaats heb ik een ander kraantje gekocht, ook bij Bricomar.

Het installeren gaat vrij eenvoudig, het spoelwater (van het osmose-filter) leid ik terug naar de schoonwater-tank, zoveel viezer is het niet geworden. Natuurlijk moest er weer een extra leiding getrokken worden maar dat gaat eenvoudig en goedkoop met 6mm/ 1/4 inch kunststof drukleiding van aliexpress.

De verwarming/koeling

Om de temperatuur in mijn camper te regelen heb in 5 mogelijkheden, natuurlijk als eerste de isolatie, de ventilatie, de verwarming door het koelwater van de motor, misschien een extra verwarming door middel van een Eberspacher dieselverwarming en tot slotte de reversibele airco.

De isolatie

Als uitgangspunt wilde ik het uiterlijk van de bus handhaven, dit om onopvallend tussen gewone bussen te kunnen parkeren op bus-parkeerplaatsen in toeristische steden en bij attracties. De ramen heb ik dus laten zitten maar met een donkere folie beplakt. Daarop een laag van 4cm vlas-isolatie en daarop 2cm polystyreen-schuim, dampdicht afgesloten met tape. Hierop zit 3mm triplex dat ik ga vernissen.


De ventilatie 

Deze gebeurt door 3 elektrische ventilatoren, een in de keuken, een in de badkamer en een in de slaapkamer. Het zijn gewone 230V ventilatoren met een toegevoegd schakelaartje. Dan heb ik nog 2 Heki dakluiken die gewoon opengezet kunnen worden of via een roostertje ook iets kunnen ventileren. Omdat het een Franse camper betreft heb ik ook een niet afsluitbaar rooster voor luchttoevoer moeten plaatsen omdat ik op gas kook. Voor de rest is de accu bak geventileerd en ook de gasflessen opbergruimte.


De verwarming

In principe gebeurd dat door het koelwater die 3 radiatoren in de binnenruimte voedt. Die radiatoren heb ik voorzien van thermostaatkranen (met afstandbediening). Voor als het nodig mocht zijn heb ik ook een Ebenspracher dieselverwarming gekocht die op de verwarmings--leidingen naar de radiatoren gekoppeld kan worden. Daarnaast heb ik een 2000W inverter split airco die voor koeling  en verwarming gaat zorgen, ook tijdens het rijden.

Productie en verwerking van vuil water.

Voor mijn vuil-watertank heb ik 5 toevoeren , de wc, de gootsteen, de vaatwasser, de wasmachine en de douche. Al dat vuile water komt uiteindelijk tezamen in mijn vuilwater-reservoir.

Het vuilwater-reservoir, drie schotten zijn even verwijderd.

Het vuilwater-reservoir bestaat uit drie compartimenten (nummering van onder naar boven).
De (vermalings-)wc loost direct in compartiment 1. Het relatief schone water uit de douche,gootsteen, vaatwasser en wasmachine komen in een compartiment 5 dat ook het spoelwater voor de wc levert.
Het centrale compartiment 2,3,4 is via een overloop met het zwartwater 1- en het grijswater 5-compartiment verbonden.

In het centrale compartiment 2 krijgen we een aerobe-gisting, de bacteriën groeien op oude plastic flessendoppen die door een aquarium pompje van zuurstof worden voorzien. In theorie wordt het water hier schoner van, afwachten maar.

De pomp

De vuilwaterpomp (Aldi)

Omdat de Sanibroyeur spoelwater onder druk nodig heeft gebruik ik hiervoor een oude 12V pomp met drukschakelaar. Hij krijgt stroom via een (Chinese) omzetter (step-down) van een paar euro en water uit compartiment 5 (douchewater).

De ontvanger die de kleppen bediend

Als het reservoir vol is wordt al het vuile water uit compartiment 3 met een vuilwaterpomp gestort in een loos-put of gewoon in de natuur. Het is zeker niet viezer dan wat een koe produceert, dus moreel heb ik er geen bezwaar tegen.









Na het afpompen van het vuile water wordt de slang/reservoir schoongespoeld met water uit compartiment 5. Dit alles met een afstandsbediening uit China.

De schuifklep

Eigenlijk moet de afvoer officieel gebeuren via een schuif-klep, dus zit deze er ook op. Leuk voor als alle elektiek uitvalt.

Het (losse) schot met moer

Na de winter wordt de gehele tank schoongespoeld, dus nu ook compartiment 1,  met water uit compartiment 5, hiertoe kan het tussen schot met een  vleugelmoer (door de deksel) omhoog geschroefd worden. Al het zwarte water kan nu via de schuifklep geloosd worden en wordt dan gespoeld met het grijze water uit reservoir 5, natuurlijk kan het ook andersom via de pomp.

Schoon water

Het bed met reservoir

Het schone water wordt in een 400l reservoir met schotten (4x 100l) onder het bed opgeslagen. Deze plek is vorstvrij, natuurlijk een groot pluspunt.
Ik heb het reservoir van betonplex gemaakt, ik heb nog een partijtje liggen, maar beter is om hem van gewoon watervast multiplex te maken, dat lijmt veel beter.
Van binnen is dit reservoir geverfd met een 2 componenten verf geschikt voor levensmiddelen.

De drukpomp met het drukvat

Voor de waterdruk wordt gebruikt gemaakt van een 230V RVS drukpomp met RVS drukvat

De haspel achter

Het vullen gaat op twee manieren, via de verplichte buitenaansluiting en via een zelf oprolbare (tuin) haspel die in de achter kofferbak is opgeslagen. Nu is tuinslang niet het ideale transportmiddel voor drinkwater, maar door dit water niet te drinken lossen we al een hoop problemen op. Ik deze tuinslang nu vervangen door een echte drinkwaterslang.

De vulslang

De boiler  (witte cylinder)

Voor het warme water heb ik een 100l boiler met warmtewisselaar. Deze warmtewisselaar is aangesloten op de motor radiator en die voorzie ik vanuit de bestuurdersstoel (met behulp van een kraan) van warm water als de motor op temperatuur is. Gratis warm water. In theorie moet dit water (80C) voldoende zijn om een paar dagen te kunnen douchen.

De thermostaatkraan met de veiligheidsklep

Om warmteverliezen te vermijden is de uitgang van de boiler direct aangesloten op een gewone douche thermostaatkraan zodat het leidingwater niet warmer wordt dan een graad of 45-50C. Dit is warm zat om te douchen en voor de keuken.
Voor het geval dat de 40C niet gehaald wordt is er een 1500W 230V aansluiting die op een zonnige dag de boiler kan verwarmen met de PV panelen.





De douche heeft een thermostaatkraan, het fonteintje alleen koud water en de gootsteen een eengreeps-mengkraan.
De leidingen zijn van 10/12mm PER, ideaal, gewoon de slang uitrollen, niks solderen, alleen maar een gewone knelkoppelingen vastdraaien aan de kraan.

Het electriek

Omdat we onafhankelijk willen staan, zijn we voor onze electra afhankelijk van een andere manier van stroom toevoer dan het verlengsnoer.

Hiervoor zijn er eigenlijk maar twee serieuze bronnen, PV panelen en generatoren. Oplossingen zoals Efoy en mini-gasgeneratoren laat ik maar voor diegenen die niet kunnen rekenen.
Generatoren kun je in drie groepen indelen, de aanwezige motor mer zijn alternator, diesel generatoren en benzine generatoren.
Van deze drie is de reeds aanwezige motor+alternator de goedkoopste in aanschaf, namelijk gratis. Het verbruik (stilstaand) zal iets hoger zijn dan bij losse generatoren maar hiertegenover staat dat je ook kunt laden en rijden tegelijk, een prima gratis oplossing dus. Tijdens het verplaatsen wordt hiervan door mij dankbaar gebruik gemaakt. In nood kun je er ook stilstaand gebruik van maken.
Die andere twee generatoren zijn in mijn ogen (en oren) te duur in aanschaf/gebruik, lawaaierig en niet meer van deze tijd.
Als je geen internet hebt, niks van elektriciteit weet en alleen prijzen van camper accessoires-winkels tot je beschikking hebt, lijkt een generator inderdaad een mooi alternatief op PV panelen.

Drie van de vier PV panelen

Veel goedkoper en geruisloos zijn echter PV panelen, inkoop (2013) onder de $ 0.50/ Wp. Update, ik heb flexibele panelen gekocht, €47/100Wp, 1400Wp

De panelen provisorisch op het dak

Ik heb 4 panelen met in totaal 900Wp voor € 540 gekocht. De opbrengst schat ik of zo'n 400W gedurende een paar uur, zeg 1-2kWh/dag. De praktijk zal het leren.

Een gemiddeld Nederlands huishouden gebruikt iets van 10kWh per dag dus met 1-2 kWh moet het ons (2) in 20m² wel lukken, denk ik.

In eerste instantie wilde ik mini 230V omzetters aan die panelen hebben hangen. De gedachte was, dat door het rijden de HH-accu's toch wel vol zouden komen en overdag 230V direct voor de verbruikers een hoger rendement zou geven.
Maar ik ben gaan twijfelen, tenslotte is het niet altijd zonnig weer, zeker nachts niet.
Gekozen heb ik uiteindelijk voor een conventioneel systeem met 2 Victron MPPT 70/15 regelaars, een iets duurdere regelaar, maar wel met een fors hogere opbrengst is mij beloofd in de folder. Eigenlijk iets te klein voor mijn systeem, maar die 900Wp haal ik toch nooit denk ik. Zeker niet plat op het dak.


Als centrale-unit heb ik een 24V/2000W/50A Multiplus, tweedehands van een Nederlander uit de Corrèze gekocht met een afstandbediening voor het regelen van de Paalstroom. Geen bewegende onderdelen dus weinig risico.

Het hart van het electiek

Die zonnestroom gaat via een automaten kastje naar de Multiplus, die automaatjes (€ 4,-) werken ook op gelijkstroom.

De Chinese metertjes

Voor de lol heb ik er ook analoge Ampere metertjes op  het kastje bevestigd, twee voor de zonnestroom en één voor de alternator stroom. Deze stroom  komt via een Cyrix via de startaccu's uit de alternator. Hier zit een automaatje van 32A op, lijkt mij ruim voldoende, we zien wel.

De accu's in een proefopstelling

Voor opslag heb ik nu 4x Wilco 12V 230Ah accu's. Ze zaten bij de Multiplus en ik heb ze eigenlijk voor niks. Tweedehands accu's vertrouw ik niet, maar in deze zit nog wel wat prik. We zien wel, later koop toch nieuwe, waarschijnlijk wel hetzelfde of tractie accu's. Ik ben niet overtuigd van gel- en AGM-accu's, duurder maar ook veel kwetsbaarder. Hier moet je alleen even bij blijven, maar wel meer dan 100 jaar ervaring.
Zoals in Frankrijk voorgeschreven zitten ze in plastic bakken om het doorroesten van de ondergrond te voorkomen. Ik mijn geval nutteloos omdat die bagagecompartimenten van polyester zijn met een vlakke betonplex bodem.
Voor de aansluitingen maak ik gebruik van snelsluitingen, reuze handig.

Up-date, inmiddels heb ik nieuwe accu's, de oude heb ik samen met de zonnepanelen verkocht. Ik heb nieuwe flexibele panelen gekocht, 1400Wp ter compensatie.

De isolatie

Het isoleren van een bus is lastiger dan een huis. Het belangrijkste verschil is dat een bus waterdicht en dampdicht is. Vocht dat tegen een koude wand condenseert gaat niet meer zomaar weg, het wordt nergens door geabsorbeerd en ook ventilatie met buitenlucht is zo goed als onmogelijk. Vergelijk maar met dubbelglas waar vocht tussen de ruiten is gekomen. De aangebrachte isolatie moet dus zo dampdicht mogelijk aangebracht worden.

Een ander probleem zijn de haast niet te vermijden koudebruggen, de ramen en de raamspijlen.

Een vaak onderschat fenomeen is dat isolatie slechts een warmte-weerstand is, de warmte/kou overdracht wordt afgeknepen en vertraagd . Warmte gaat altijd naar een koudere plek, bij isolatie tegen kou maakt het allemaal niet veel uit, de warmte gaat toch allemaal naar buiten. Bij isoleren tegen warmte wordt het anders en krijg je in de zomer een probleem. De hitte van van overdag wil je eigenlijk helemaal nooit binnen krijgen.
De truc wordt nu om de isolatie (= warmte-weerstand) zo te kiezen dat warmte van overdag pas nachts de camper binnen komt nadat het binnen ook wat is afgekoeld . Het aller mooiste is eigenlijk dat die warmte helemaal nooit binnen komt, maar weer naar buiten terugkeert ten gevolge van de grotere nachtelijke afkoeling buiten.
Dit bereik je door een isolatiemateriaal te gebruiken met een hoge warmtecapaciteit. De warmtestroom wordt dan niet alleen vertraagd, maar ook gedeeltelijk opgeslagen. De warmte is dan pas halverwege het isolatiemateriaal als de buiten-kou hem weer terug roept. Hout is voor dit gebruik ideaal.
Een flexibel alternatief van hout zijn vlas/hout vezelplaten. Bijna net zo goed/duur als glas/steenwol maar dan zonder prik en ook nog eens Eco?

De totale dikte van de isolatie is iets van 6cm geworden, ruim voldoende lijkt mij voor een Camper. Eigenlijk moet het dikker maar de ruimte is daar niet voor. Een keuze.

Omdat ik het uiterlijk van de bus wilde behouden werd het isoleren iets moeilijker.

De verduisterings folie op tafel

De eerste ruiten(links) zijn al mooi donker

De achterste ruiten zijn al gedaan

Ik heb de ramen van zo donker mogelijke folie te voorzien. Hierdoor is het onderscheid tussen de dichtgetimmerde ramen en de woonkamer ramen nauwelijks te zien.

Achterruit met latjes

Over de ramen heb ik 5cm brede latjes van betonplex geschroefd, ik heb nog een partij liggen, vandaar.

De vlasvezel platen onder de latje

Tussen de latjes nu opgevuld met PE schuim

Achter die ramen zijn 4cm dikke vlasvezel platen gepropt en toen alles egaal opgevuld met 2cm dikke PE schuimplaten. De achter en zijwanden krijgen geen vlasvezelplaten, dit zijn dubbele wanden en vormen ook nog eens de binnenkant van de kledingkasten.

Het opvullen van de naden met PUR schuim

Alles dicht getaped en het bed provisorisch op zijn plaats gebracht

Om dat zo goed mogelijk luchtdicht af te sluiten hebben we alle grote naden met PUR schuim opgevuld en daarna alles dicht getaped. Hier overheen komt dan 5mm triplex, zoals achter het bed al te zien is